Müasir texnologiyanın inkişafı və sosial medianın həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilməsi ilə insanlar öz görünüşlərinə qarşı daha tənqidi yanaşmağa başlayıblar. Filtrlər, foto redaktə proqramları və süni intellektin yaratdığı mükəmməl simalar insanlarda real görünüşləri ilə bağlı narahatlıq yaradır. Bu fenomen rəqəmsal dismorfiya (digital dysmorphia) adlanır və bədən dismorfik pozuntusunun (BDD – Body Dysmorphic Disorder) yeni bir forması kimi qəbul edilir.Rəqəmsal dismorfiya, insanın öz üz və bədən quruluşunun real görünüşündən narazı qalması və onu sosial mediada idealizə olunmuş versiyalarla müqayisə etməsi nəticəsində yaranır. Bu pozuntu ilk dəfə 2018-ci ildə estetik cərrahlar tərəfindən müşahidə edilib və "Snapchat dismorfiya" termini ilə tanınıb. Bunun səbəbi, insanların sosial media filtrləri ilə düzəldilmiş simalarını real görünüşlərindən üstün tutmaları və hətta həmin filtrlərə bənzəmək üçün estetik əməliyyatlara üz tutmalarıdır.
  Rəqəmsal dismorfiyanın əsas səbəbləri:
  - Sosial medianın təsiri
 Instagram, TikTok və Snapchat kimi platformalar üz tanınma filtrləri və foto redaktə alətləri təqdim edərək istifadəçilərə öz görünüşlərini dəyişmək imkanı verir.
İnsanlar bu filtrləri o qədər tez-tez istifadə edirlər ki, öz real görünüşlərini qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər.
  - Filtrlərin beyin qavrayışını dəyişdirməsi
 Araşdırmalar göstərir ki, insanlar müəyyən müddət ərzində filtrlərlə düzəldilmiş versiyalarını gördükdən sonra real güzgü görüntülərini yad və ya qüsurlu hesab edirlər.
 Beyin bu "yeni normaya" uyğunlaşır və gerçək simanı qəbul etmək çətinləşir.
 - Müqayisə və Özünüqiymətləndirmə
 İnfluencerlərin və məşhurların mükəmməl bədən və üz quruluşuna sahib olduğu təəssüratı insanlarda qeyri-real gözləntilər formalaşdırır.
"Mən niyə belə görünmürəm?" sualı psixoloji narahatlığa səbəb olur.
  - Estetik cərrahiyyə tələbatının artması
 Plastik cərrahlar bildirirlər ki, əvvəllər insanlar məşhurlara bənzəmək üçün estetik əməliyyatlara müraciət edirdilərsə, bu gün gənclər əsasən "filtrli" versiyalarına oxşamaq üçün plastik əməliyyat tələb edirlər.
 - Psixoloji və Sosial fəsadlar
 Bədən Dismorfik Pozuntusu (BDD) – İnsanların fiziki görünüşlərinə dair həddindən artıq narahatlığı və qüsur axtarışı.
 Anksiyete və Depressiya – Davamlı özünütənqid psixoloji gərginliyi artırır.
 Özünəinamın Aşağı Düşməsi – İnsanlar real görüntülərini qəbul edə bilmədikləri üçün öz dəyərlərini də şübhə altına alırlar.
 Sosial İntrovertlik – Şəkillərində "ideal" görünməyən insanlar real həyatda sosial tədbirlərdən qaçmağa başlayırlar.
    Rəqəmsal dismorfiyanın öhdəsindən necə gəlmək olar?
 - Filtrlərdən və Redaktə Proqramlarından İstifadəni Azaltmaq
 - Öz təbii görünüşünü qəbul etməyi öyrənmək üçün mümkün qədər az filtr istifadə etmək vacibdir.
 - Sosial medianı şüurlu istifadə etmək
 - Real və filtrsiz şəkilləri paylaşan insanları izləmək və idealizə olunmuş gözəllik standartlarının real olmadığını qəbul etmək.
 - Psixoloji dəstək almaq
 - Psixoloq və terapevtlər bu mövzuda fərdi və qrup terapiyaları ilə insanlara kömək edə bilərlər.
 - Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT) kimi üsullar özünütənqidə qarşı effektivdir.
 - Müqayisədən uzaq durmaq
 Hər bir insanın unikal gözəlliyə sahib olduğunu anlamaq və özünü başqaları ilə müqayisə etməmək.
 Daxili dəyərləri gücləndirmək
 Gözəllik təkcə vizual görünüşdən ibarət deyil. Öz bacarıqlarına və şəxsiyyətinə dəyər vermək vacibdir.