İmpuls İdarəetmə Pozuntuları - fərdin özünə və ya başqalarına zərər verə biləcək impulsların qarşısını ala bilməməsi və hərəkəti yerinə yetirərkən həzz duyması ilə xarakterizə olunan xəstəliklərdir. İmpuls nəzarət pozuntusu  olan insanların ümumi xüsusiyyətləri:
1-Özlərinə və ya başqalarına zərər verən müəyyən hərəkətlər etmək üçün impulslara və ya təxribatlara qarşı dura bilməzlər.
2-Hərəkəti yerinə yetirməzdən əvvəl artan bir gərginlik və ya oyanma hissi hiss edirlər.
3-Hərəkəti yerinə yetirərkən həzz, məmnunluq və ya rahatlıq hiss edərlər.
4-Hərəkətdən dərhal sonra əsl peşmançılıq, özünü qınama və ya günahkarlıq hiss edə bilərlər.
Bu xəstəliklərin etiologiyasında psixodinamik, bioloji və psixososial amillər rol oynayır. Bəzi xəstələrdə anormal EEG nəticələri qarışıq serebral dominantlığı və ya zəif nevroloji tapıntıları göstərə bilər. Alkoqol istifadəsi bu insanların impuls nəzarətini daha da çətinləşdirir.
 Əsas xüsusiyyətlər:
1. Ani impulsivlik: İnsan öz hərəkətlərinin nəticələrini əvvəlcədən düşünmədən hərəkət edir.
2. Davranışın təkrarlanması: Bu cür davranışlar davamlı təkrarlanır və şəxsin gündəlik həyatına mənfi təsir göstərir.
3. Nəticələrə baxmayaraq hərəkət etmə: Şəxs davranışın zərərlərini başa düşsə də, impulslarına təslim olur.
  Səbəblər:
 Bioloji amillər: Beynin frontal lobunun disfunksiyası, serotonin disbalansı impulsların idarə olunmasında rol oynaya bilər.
 Genetik faktorlar: Ailədə psixiatrik problemlərin olması riski artıra bilər.
 Psixoloji faktorlar: Travma, stress və ya keçmişdəki mənfi hadisələr.
 Ətraf mühit: Sosial təsirlər, tərbiyə və uşaqlıq təcrübələri.
 Əsas impuls nəzarət pozuntuları aşağıdakılardır:
 Aralıqlı Partlayıcı Pozuntu
 İnsanlara ciddi hücumlar və ya əmlaka zərər verilməsi ilə nəticələnən aqressiv impulslara nəzarət çətinliyi ilə  xarakterizə olunur. Heç bir stress faktoru ilə izah edilə bilməyəcək qədər böyük hücumlar (epizodlar) dəqiqə və ya  saatlarla çəkə bilər, amma adətən sonra peşmanlıq və ya özünü günahlandırma hissi özünü göstərir: Hücumlar arasında ümumiləşdirilmiş impulsivlik və ya narahatlıq təcavüz əlamətləri yoxdur. Şizofreniya, antisosial və ya sərhəd şəxsiyyət pozuntusu, davranış pozuntusu və ya maddə intoksikasiyası kimi xəstəliklərin gedişi zamanı baş verə biləcək davranışlar impuls nəzarəti pozuntusu hesab edilməməlidir. Kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox rast gəlinir. Araşdırmalar göstərir ki, kişilərdə təxminən 4 dəfə daha çox rast gəlinir. Xəstələrin iş tarixi zəifdir. İş itkiləri, ailə problemləri və hüquqi problemlər tez-tez baş verir. Psixiatrlar kömək etsələr belə, xəstələrin hekayələrində fayda əldə etməmək də tez-tez rast gəlinir. Adətən 20-30 yaşlarında başlayır. Yaşın artması ümumiyyətlə xəstəliyin gedişatını asanlaşdırır. Antiepileptiklər, atipik antipsikotiklər və ya SSRI antidepresanları xəstəliyin müalicəsində təsirli ola bilər. Dərmanları fərdi olaraq seçmək məqsədəuyğundur. Müalicədə müntəzəm təqib və psixoterapiya dəstəyi vacibdir.
 Kleptomaniya - Oğurluq xəstəliyi
Bu, oğurlanmış əşyanın şəxsi istifadəyə və ya dəyərə ehtiyacı olmasa da, təkrarlanan oğurluq istəyinə müqavimət göstərə bilməməsi ilə bağlıdır Oğurlanmış əşyalar başqasına verilə, gizli qaytarıla və ya gizlədilə bilər. Kleptomaniyadan əziyyət çəkən insanlar oğurlanmış əşyaları almaq üçün pulları olsa da, çox vaxt oğurluq edirlər. Kleptomaniyada, hərəkətdən əvvəl artan gərginlik, oğurluq davranışı zamanı sıx bir məmnunluq, həyəcan və ya həzz hissi və oğurluq davranışından sonra sıx bir peşmanlıq və ya günahkarlıq hissi yaygındır. Oğurluq davranışı planlaşdırılmır və başqalarından müstəqildir. Əgər insanın məqsədi oğurlanmış əşyalara sahib olmaqdırsa, bu kleptomaniya deyil. Kleptomaniyanın məqsədi oğurluq davranışının özüdür. Mağaza oğurluğuna görə həbs olunanların 4-24%-nin kleptomanlar olduğu iddia edilir. Qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox rast gəlindiyi bildirilir. Əhval pozuntuları, obsessiv-kompulsiv pozuntular və yemək pozuntularıı kimi xəstəliklərlə birlikdə görülə bilər. Kleptomaniyada psixodinamik faktorlar ön planda görünür. Münaqişə ana əlaqəsi xəstələrdə adətən diqqət çəkir. Müalicədə fikir yönümlü psixoterapiya və psixoanaliz effektivdir. SSRI qrupu antidepresanların müalicədə təsirli ola biləcəyi də bildirilir.
 Piromaniya – Yanğın Çıxarma xəstəliyi
 Düşünülmüş və planlaşdırılmış yanğın çıxarma davranışları var. Alovu yandırmazdan əvvəl yanğın və yanğınsöndürənlə əlaqəli obyektlərə təsirli oyanma, heyranlıq, maraq adi haldır. Od yandırmaqdan və ya sonrakı yanan hərəkətlərə şahid olmaqdan həzz və istirahətlə xarakterizə olunur. Xəstələr yandırmağa başlamazdan əvvəl ciddi hazırlıqlar edə bilərlər. Kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox rast gəlinir. Onlar ümumiyyətlə normal cəmiyyətdən daha geridə qalmış görünürlər. Keçmişdə enurez xəstəliyinin olduğu bildirilir. Məktəbdən yayınma, müntəzəm və uzunmüddətli iş həyatının olmaması adi haldır. Bir sıra araşdırmalarda piromaniya xəstələrinin atalarının uşaqlıq dövründə onlardan emosional və ya fiziki cəhətdən uzaq olduqları bildirilmişdir. Yanğınlarda mal və can itkisinə xəstələrin biganəliyi diqqəti çəkir. Yanğının qisas, qazanc və ya təxribat üçün başlamaması vacibdir. Adətən uşaqlıqda başlayır. Müalicə ilə bağlı məlumat azdır. Davranış psixoterapiyası aparıla bilər.
 Patoloji qumar oynamaq 
Bu, təkrarlanan və davamlı uyğunsuz qumar davranışı ilə xarakterizə olunur. Bu insanların beyni daim qumarla məşğuldur. İstədikləri həyəcanı əldə etmək üçün artan miqdarda pulla qumar oynamalıdırlar. Onlar qumar oyunlarını idarə edə, azalda və ya dayandıra bilmirlər. Problemlərindən qaçmaqüçün qumar oynaya bilərlər. Zərərləri kompensasiya etmək üçün qumar oynamağa davam etmək, qumara bağlılığını gizlətmək üçün yalan danışmaq, şəxsi və peşəkar münasibətlərdə pozulmalar yaşamaq, qumar borclarını ödəmək üçün başqalarına güvənmək bu xəstəlikdə tez- tez müşahidə olunur. Əhalinin 1-3%-nin bu xəstəliyə tutulduğu təxmin edilir. Kişilərdə daha çox rast gəlinir. Bu xəstəlikdən
əziyyət çəkən kişi ataları ilə qadın analarının oxşar davranışları adi haldır. Bu insanlarda alkoqol asılılığı da cəmiyyətdən daha yüksəkdir. Ayrılıq və boşanma xəstəliyi daha da şiddətləndirir. Böyük depressiv pozuntu və patoloji qumar pozuntularının birlikdə baş verməsi adi haldır. Bu xəstəliyə düçar olan insanların pula qənaət etmək, büdcələrini tənzimləmək üçün heç bir cəhd göstərmədikləri də müşahidə olunur. İntihar cəhdləri də bu insanlarda adi bir davranışdır. Bu xəstələr nadir hallarda müalicə üçün könüllü olaraq həkimə müraciət edirlər. Ətraf mühitdən uzaqlaşmaq bəzi hallarda müalicəyə kömək edə bilər. Müalicənin ilk üç ayı kritikdir. Sosial dəstək vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, təkrarlar ola bilər.
 Trixotillomaniya - Saçların Yolunmasıı Xəstəliyi
 Gözə çarpan saç tökülməsinə səbəb olan təkrarlanan saç yolma davranışlarının olması ilə xarakterizə olunur. Saç dartılmadan əvvəl artan gərginlik hissi və saç yolma zamanı yaşanan həzz, məmnunluq və rahatlıq hissi bu xəstəliyin digər xüsusiyyətlərindəndir. Qadınlarda daha çox rast gəlinir. Ana və uşaq arasındakı əlaqə pozuntuları,, tək qalmaq qorxusu və yaxın keçmişdə itkilər tez-tez vəziyyəti müşayiət edən kritik amillərdir. Bu xəstələrdə depressiv pozuntu tez-tez birlikdə görülür. Saçların çəkilməsi ən çox görülsə də, bu xəstəlikdə qaşlar, kirpiklər, saqqal və ya cinsiyyət bölgəsi kimi digər nahiyələrdən saçlar da çəkilə bilər. Adətən uşaqlıqda və ya yeniyetməlikdə başlayır, dərman və psixoterapiyanın kombinasiyası ilə müalicə oluna bilər.
 Kompulsiv alış-veriş etmək
Almaq impulsuna nəzarət etməmə davranışına görə adamın maddi sıxıntı yaşaması kimi bir vəziyyətdə qalması ilə xarakterizə olunur Nəzarət pozuntularında görülən pre-davranış  zamanı gərginlik, zövq hissi və davranışdan sonra rahatlıq hissi yaşanır. Bu xəstəlikdə peşmançılıq və günahkarlıq hissləri də mövcuddur. Qadınlarda daha çox rast gəlinir. Ən ümum alınan əşyalar ayaqqabı, çanta, makiyaj və paltardır. Bu insanlarda depressiya əlamətləri və həyat yoldaşları ilə bağlı problemlər var. Ünsiyyət pozuntuları yaygındır. Müalicədə dərman istifadəsi ilə yanaşı mütəmadi olaraq psixoterapiya görüşləri də vacibdir. Əgər uşağınızın, özünüzün və ya yaxınlarınızın yuxarıda qeyd olunanlara bənzər problemləri olduğunu düşünürsünüzsə, bir psixiatrdan kömək istəyin.