Təşviş pozuntuları (anksiyete bozuklukları) psixi sağlamlıq problemləri qrupuna aiddir və insanın həddindən artıq qorxu, narahatlıq və gərginlik hiss etməsi ilə xarakterizə olunur. Bu pozuntular insanın gündəlik həyatına, işinə, sosial münasibətlərinə və ümumi rifahına mənfi təsir göstərə bilər.
   Təşviş pozuntularının əsas növləri: 
 1.Generalizə olunmuş təşviş pozuntusu (GAD - Generalized Anxiety Disorder)
  Bu pozuntu xroniki narahatlıq, həddindən artıq gərginlik və səbəbsiz qorxu ilə xarakterizə olunur. İnsanlar adətən gündəlik həyat hadisələri haqqında həddindən artıq düşünürlər və daim ən pis ssenarini gözləyirlər.
 Əlamətləri:
 - Davamlı və həddindən artıq narahatlıq
 -Yorğunluq və konsentrasiya çətinliyi
 - Əzələ gərginliyi
 - Yuxu problemləri
 - Təcili (panik) reaksiyalar olmadan uzunmüddətli təşviş
 2.Panik pozuntu
 Bu pozuntu qəfil panik ataklarla xarakterizə olunur. Panik ataklar insanın heç bir real təhlükə olmadan həddindən artıq qorxu və narahatlıq hiss etməsinə səbəb olur.
 Əlamətləri:
 - Tez-tez panik ataklar (ürək döyüntüsü, titrəmə, nəfəs darlığı)
 - Ölüm qorxusu və ya idarəni itirmək hissi
 - Reallıq hissinin itməsi
 - Bədən temperaturunun qəfil yüksəlməsi və ya düşməsi
 3.Sosial təşviş pozuntusu (Sosial fobiya)
 İnsanlar sosial vəziyyətlərdə həddindən artıq narahatlıq və utancaqlıq hiss edirlər. Əsas qorxu, başqaları tərəfindən mühakimə olunmaq və ya utancverici vəziyyətə düşməkdir.
  Əlamətləri:
  - İnsanlarla ünsiyyətdən qaçmaq
  - İctimai yerlərdə danışmaqdan və ya çıxış etməkdən qorxmaq
  -Yüksək səviyyədə narahatlıq və tərləmə
 - Başqalarının diqqətinin öz üzərində olmasından narahat olmaq
 4.Fobiyalar (Xüsusi qorxular)
 Müəyyən bir obyektə, heyvana və ya vəziyyətə qarşı qeyri-adekvat dərəcədə güclü qorxu hiss etməkdir.
 Məşhur fobiyalar:
Akrofobiya – hündürlük qorxusu
Klastrofobiya – qapalı məkan qorxusu
Araxnofobiya – hörümçək qorxusu
Aerofobiya – uçmaq qorxusu
 5.Obsessiv-kompulsiv pozuntu (OKP - OCD)
 Bu pozuntu insanın təkrar-təkrar müəyyən düşüncələri (obsessiyalar) yaşaması və onları azaltmaq üçün müəyyən davranışlar (kompulsiyalar) etməsi ilə xarakterizə olunur.
 Əlamətləri:
 - Təkrarlanan və nəzarət edilə bilməyən düşüncələr
 - Məsələn, əl yuma, qapını yoxlama kimi təkrar hərəkətlər
 - Əgər ritual yerinə yetirilməzsə, narahatlıq və təşviş artması
  6.Posttravmatik stress pozuntusu (PTSP - PTSD)
 Travmatik hadisələrdən sonra inkişaf edən təşviş pozuntusudur.
  Səbəbləri:
 Müharibə, təcavüz, qəza, təbii fəlakətlər və s.
 Əlamətləri:
 - Kabuslar və travmatik hadisənin təkrarlanması
 - Emosional uyuşma və depressiya
 - Qəfil qorxu reaksiyaları
 Təşviş pozuntularının səbəbləriIəri:
1. Genetik faktorlar – Ailədə təşviş pozuntusu olan insanlarda risk daha yüksəkdir.
2. Beyində kimyəvi balansın pozulması – Serotonin, dopamin və GABA kimi neyrotransmitterlərin tarazlığının pozulması.
3. Mühit faktorları – Uşaqlıq travmaları, stressli hadisələr, ailə problemləri.
4. Şəxsiyyət xüsusiyyətləri – Perfeksionizm, həddindən artıq həssaslıq
  Təşviş pozuntularının müalicəsi:
 1.Psixoterapiya
 Koqnitiv-davranış terapiyası (KDT - CBT) – Təşvişə səbəb olan düşüncələri və davranışları dəyişdirməyə kömək edir.
 Ekspozisiya terapiyası – Fobiyalar üçün effektivdir, insanı qorxduğu şeylərlə üzləşdirməyə kömək edir.
 2.Dərman müalicəsi
 Selektiv serotonin geri tutma inhibitorları (SSRI) – Serotonin səviyyəsini artıraraq narahatlığı azaldır.
 Benzodiazepinlər – Qısamüddətli rahatlama versə də, asılılıq riski var.
 Beta-blokerlər – Sosial təşviş və panik ataklar üçün istifadə oluna bilər.
 3.Həyat tərzi dəyişiklikləri
 Müntəzəm idman – Beyində xoşbəxtlik hormonlarının ifrazını artırır.
 Meditasiya və nəfəs texnikaları – Stresi və narahatlığı azaldır.
 Kofein və spirtin məhdudlaşdırılması – Təşvişi artıra bilən maddələrdən uzaq durmaq faydalıdır.