Şizotipal şəxsiyyət pozuntusu: Tez-tez erkən yetkinlik dövründə başlayan və şiddətli sosial narahatlıq, düşüncə pozuntusu, paranoid düşüncələr və qeyri-adi inanclarla xarakterizə olunan psixoloji şəxsiyyət pozuntusunun bir növüdür. Bu pozuntu olan insanlar yaxın əlaqələr qurmaqda böyük narahatlıq hiss edə bilərlər.Çünki ətrafdakı insanların onlar haqqında mənfi fikirdə olduğunu düşünürlər. Belə  insanların qeyri-adi fəaliyyətləri ola bilər. Məsələn, cadu və ya sehr etdiklərini zənn etmək, düşüncələri ilə cisimləri hərəkət etdirə biləcəklərini düşünmək və ya insanlara rəftar etdiklərini düşünmək kimi qeyri-real davranış və inanclara sahib ola bilərlər.Müalicə edilməzsə, müxtəlif psixoloji pozuntulara səbəb ola bilər. Buna görə simptomlar görünməyə başlayanda bir mütəxəssisə müraciət etmək çox vacibdir.
 
    Şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun səbəbləri nələrdir?
 Şəxsiyyət pozuntularında olduğu kimi, bunun da bioloji, psixoloji və ətraf mühit amillərinin birləşməsindən qaynaqlandığı güman edilir. Valideynlər tərəfindən emosional laqeydlik, sui-istifadə və ya uşaqlıq vəziyyəti pozuntunun inkişafına təkan verə bilər.Şizotipal şəxsiyyət pozuntusuna nəyin səbəb olduğuna dair qəti bir araşdırma yoxdur.Ancaq bu pozuntunun səbəblərini anlamaq üçün genetik, ətraf mühit və psixososial amillər nəzərə alınır. Genetik amillər bu pozuntunun inkişafında mühüm rol oynayan amillərdəndir.Araşdırmalar göstərir ki, birinci dərəcəli qohumlarında bu pozuntu və ya onun variantları olan insanlarda daha çox rast gəlinir. Şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun spesifik səbəbləri tam məlum olmasa da, aşağıdakı amillər bu pozuntunun inkişafına kömək edə bilər:
 Genetik faktorlar: Ailə tarixində şizotipal xüsusiyyətlərə malik şəxslərin olması bu pozuntunun yaranmasında genetik faktorların rol oynaya biləcəyini göstərir.
 Beyin strukturu və funksiyaları: Şizotipal şəxsiyyət pozuntusu beyin strukturunda və funksiyalarında müəyyən fərqlərlə əlaqələndirilmişdir. Bu, pozuntunun neyrobioloji mənşəli ola biləcəyini göstərir.
Uşaqlıq təcrübəsi: Travmatik uşaqlıq təcrübəsi, xüsusən də sosial təcrid və ya münasibətlərdəki çətinliklər, şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun inkişafına kömək edə bilər.
 Sosial mühit və stress: Çətin sosial mühit şəraiti, həddindən artıq stress və travma bu şəxsiyyət pozuntusunun ortaya çıxmasında təsirli ola bilər.
Fərdi şəxsiyyət quruluşu: Bir insanın əsas şəxsiyyət xüsusiyyətləri, xüsusilə utancaqlıq və sosial utancaqlıq kimi xüsusiyyətlər, Şizotipal şəxsiyyət pozuntusu riskini artıra bilər.
  Ətraf mühit faktoru
 Travmatik və ya stresli hadisələr 
 
   Şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun əlamətləri hansılardır?
Şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun əlamətləri xəstəliyin şiddətinə və fərddən asılı olaraq dəyişə bilsə də, ümumi simptomlar aşağıdakılardır;
-Ailənin bir üzvü kimi yaxın münasibətləri nə istəmir, nə də həzz alır.
-Demək olar ki, həmişə tək fəaliyyətlə məşğul olmağa üstünlük verir.Etsə belə, çox az fəaliyyətdən həzz alır.
-Onların birinci dərəcəli qohumlarından başqa yaxın dostları və sirdaşları yoxdur.
-Başqalarının tərifinə və ya tənqidinə əhəmiyyət vermir.
-Emosional olaraq soyuqdur, ayrılır və ya monoton təsir göstərir.
-Həddindən artıq emosiyaların ani dəyişməsi
-Cəmiyyətdə qəribə sayılacaq qəribə söhbətlər, maraqlı geyim və aksesuarlar
-Paranoid düşüncələr. Məsələn, ətrafınızdakı insanların sizə zərər verəcəyini düşünmək.
-Qeyri-adi inanclar və düşüncələr. Məsələn, insan mövhumatçı ola bilər və fövqəltəbii güclərə malik olduğunu düşünə bilər.
-Sosial qarşılıqlı əlaqədən qaçmaq meylləri, yəni sosial narahatlıq 
-Bədən illüziyalarını hiss edirlər: Qollar, ayaqlar və üz kimi yerlərdə həşərat sürünür kimi hiss edə bilərlər. Onlar hiss edir və inanırlar ki, bədənlərinin bir hissəsi böyüyür, ağırlaşır və ya deformasiyaya uğrayır.
-Pıçıltılı səsləri eşitmək kimi qəribə və qavrayış təcrübəsi.
-Qısa hallüsinasiya və sanrı hücumları.
kimi qeyd etmək olar. Bu pozuntu üçün DSM-5 meyarları olduqca vacib olsa da, onlar faktiki  əks etdirməyə bilər.
Həqiqi diaqnoz qoymaq üçün bir mütəxəssislə məsləhətləşmək və şizotipal şəxsiyyət pozuntusu testini aparmaq vacibdir.
 
   Şizotipal şəxsiyyət pozuntusu necə müalicə olunur?
 Şizotipal şəxsiyyət pozuntusunun müalicəsi adətən koqnitiv terapiya, dəstəkləyici terapiya və lazım olduqda dərman vasitəsi ilə həyata keçirilir. Koqnitiv terapiya fərdin düşüncə nümunələrini anlamaq və dəyişdirmək məqsədi daşıyır.