1.Halo Effect(Halo effekti)
Halo effekti, bir insanın bir xüsusiyyətinin (məsələn, xarici görünüşü və ya cazibədarlığı) digər xüsusiyyətlərə (iş bacarığı, şəxsiyyət keyfiyyətləri) təsir etdiyi bir psixoloji fenomendir. Yəni, bir insanın fiziki cəhətləri və ya ilk təəssüratları onun bütün digər xüsusiyyətlərinə dair qiymətləndirməni təsir edir. Məsələn, cazibədar bir insanın daha intellektual və ya bacarıqlı olduğu düşünülə bilər.
2. Pygmalion effekti (Gözlənilən performansın təsiri)
Bu effektdə, insanların başqalarından nə gözlədikləri, həmin şəxsin performansına təsir göstərir. Məsələn, müəllimlərin şagirdlərinə yüksək gözləntilərlə yanaşması, şagirdin daha yaxşı nəticələr əldə etməsinə səbəb ola bilər. Əksinə, aşağı gözləntilər onların performansını azalda bilər. Bu effekt sosial psixologiyanın və təhsil psixologiyasının mühüm hissəsidir.
3. Self-fulfilling prophecy (Özünü doğruldan proqnoz)
Self-fulfilling prophecy, insanın öz inamları və gözləntiləri sayəsində gözlənilən nəticənin gerçəkləşməsi fenomenidir. Məsələn, bir insan özünü uğursuz olaraq görürsə, bu, ona daha az səy göstərməyə və nəticədə uğursuz olmasına səbəb ola bilər. Bu, həm şəxsi həyatda, həm də sosial və peşə həyatında baş verə bilər.
4.Bystander effekti
Bystander effekti, bir hadisə baş verərkən çox sayda müşahidəçi olduqda, insanların müdaxilə etməməsi və başqalarının kömək etməsini gözləməsi fenomenidir. Yəni, hadisəni daha çox insan gördükdə, hər kəsin özünü məsuliyyətli hiss etməsi ehtimalı azalır və bu da təcili yardımların gecikməsinə səbəb ola bilər.
5. Cognitive Dissonance (Koqnitiv dissonans)
Koqnitiv dissonans, bir insanın düşündüyü və ya inandığı ilə davranışı arasında bir ziddiyyət olduğu zaman yaranan narahatlıq və gərginlikdir. Bu narahatlıqdan qaçmaq üçün insanlar bəzən öz inanclarını dəyişdirir və ya davranışlarını tənzimləyirlər. Məsələn, bir insan siqaret çəkmənin zərərli olduğunu bilsə də, bu vərdişi davam etdirə bilər.
6.Framing effect (Çərçivələmə effekti)
Framing effekti, məlumatın təqdimat tərzinin insanların qərar qəbul etmə prosesinə təsir göstərməsidir. Məsələn, bir məhsulun "90% müsbət qiymətləndirilən" və ya "10% mənfi qiymətləndirilən" kimi təqdim edilməsi fərqli təsir göstərə bilər. Həmin məlumatın necə çərçivələndiyi, insanların qərarlarını dəyişdirə bilər.
7.False Consensus Effect (Yanlış konsensus effekti)
False consensus effekti, insanların öz inanclarının və fikirlərinin başqalarına da aid olduğunu düşünməsi fenomenidir. İnsanlar, öz düşüncə və davranışlarının çox insana yayılmasını və başqalarının da eyni şəkildə düşündüyünü fərz edirlər. Bu, bəzən sosial qarşılıqlı əlaqələrdə anlaşılmazlıqlara səbəb ola bilər.
8.The Spotlight Effect (Spotlight effekti)
Spotlight effekti, insanların özlərini başqalarının daha çox diqqətini çəkən şəkildə gördüklərini düşünməsi fenomenidir. İnsanlar adətən öz davranışlarını daha çox diqqət mərkəzində olduqlarını və başqalarının onları daim izlədiyini hiss edirlər. Lakin, əslində başqaları bu qədər diqqət etmir.
9. Anchoring effect (Ankraj effekti)
Ankraj effekti, insanların ilkin məlumatın təsiri altında qərar verdikləri bir fenomendir. Məsələn, bir məhsulun qiymətinin ilkin olaraq yüksək göstərilməsi, insanların həmin məhsul üçün daha sonra təklif olunan endirimli qiyməti "daha uyğun" və ya "daha yaxşı" kimi qiymətləndirməsinə səbəb ola bilər. İlk məlumat (anchor) insanların qiymət anlayışlarını dəyişdirir.
10. Mere Exposure Effect (Sadə məruz qalma effekti)
Sadə məruz qalma effekti, bir insana və ya şeyə təkrarlanan olaraq məruz qalmağın, həmin şeyə qarşı müsbət duyğuları artırmasına səbəb olduğu bir psixoloji fenomendir. Məsələn, bir şəxs təkrarlanan olaraq bir musiqini dinlədikdə və ya bir insanla qarşılaşdıqda, ona qarşı daha müsbət hisslər inkişaf etdirə bilər.