Narsistlik şəxsiyyət pozuntusu: Özündən başqa heç kimi bəyənməmək, insanlara qarşı təkəbbürlü olmaq, insanları aşağılamaq kimi əlamətləri olan psixoloji bir xəstəlikdir.Narsist insanlar, özünü dünyanın mərkəzində görən və digər insanlardan əhəmiyyətli, dəyərli və üstün olduğunu düşünən, eqoist insanlardır. Bu vəziyyət həm də psixiatrik pozuntu və şəxsiyyət pozuntusu olaraq təyin olunur. Psixiatriyada narsistlik şəxsiyyət pozuntusu olan narsisistik insanlar son dərəcə eqoist və təkəbbürlü insanlar olaraq təyin olunur. Onlar təkəbbürlü, manipulyasiyaya meyllidirlər və səhv etdiklərini düşünmədikləri üçün üzr istəməyi də bilmirlər. Ən böyük orqanı eqosu olan narsistlər, belə demək mümkünsə, bütün sevgilərini özlərinə yatırırlar və ən çox özlərini sevirlər.

    Narsissizmə nə səbəb olur?
  Narsistlik  şəxsiyyət pozuntusu kişilərə qadınlardan daha çox təsir edən və xüsusilə yeniyetməlik və ya gənc yetkinlik dövründə baş verən bir vəziyyətdir. Bu vəziyyət uşaqlıqda tez-tez rast gəlinsə də, bu, mütləq hər bir uşağın gələcəkdə öz narsistik davranışını davam etdirəcəyi anlamına gəlmir. Ümumiyyətlə, narsissizmin nədən qaynaqlandığını dəqiq müəyyən etmək mümkün deyil. Çox vaxt kompleks səbəblərə görə baş verə bilər. Bununla belə, narsissizmin əsasında dərin bir qeyri-adekvatlıq və qeyri-adekvatlıq hissi dayanır. Narsistlik şəxsiyyət pozuntusu olanlar bunu ört-basdır etmək və xarici dünyaya göstərməmək üçün narsisistik duyğu və davranışlar nümayiş etdirirlər. Bu vəziyyətə genetik meyldən tutmuş tərbiyədəki səhvlərə qədər müxtəlif amillər səbəb ola bilər. Araşdırmalar göstərib ki, narsistlik şəxsiyyət pozuntusu valideynlərin övladlarını həddindən artıq qoruyan və ya onları iltifatlı sözlərlə böyüdən yanaşmaları nəticəsində də yarana bilər. Əksinə, uşaqlıqda laqeyd və ya zorakılığa məruz qalan insanlarda da narsisizm baş verə bilər. Həyatda var olmaq instinkti güclü olan belə insanlarda narsisizm baş verə bilər. Narsissizmin ümumi səbəblərindən bəziləri bunlardır:
-Genetik meyl: Genetik meyl müəyyən şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin irsiyyətidir. Ancaq genetik meyllər sosial mühitdə dəstəklənməyəndə ortaya çıxmır. Genetik meyl narsissizmin ən az təsirli səbəblərindən biridir.
-Mühit: Bir insanın uğur və qabiliyyətlərinin ətrafındakılar tərəfindən həddən artıq tərifləndiyi və şişirdildiyi vəziyyət, ya da uğursuz və ya səhv etdiyi zaman çox tənqid olunarsa, narsissizmə səbəb ola bilər.
-Neyrobiologiya: Psixiatriya elmində neyrobiologiya beyin və davranış düşüncəsi arasındakı əlaqədir. Narsisizm beyin və davranış-düşüncə arasındakı əlaqə pozuntusunda baş verə bilər.

  Narsistlik şəxsiyyət pozuntusunun simptomları və xüsusiyyətləri hansılardır?
 Klinik psixoloqlar tərəfindən istifadə edilən DSM-5 (Psixi Pozuntuların Diaqnostik və Statistik Təlimatı-5) diaqnostik meyarlarına əsasən, narsistlik şəxsiyyət pozuntusu diaqnozu qoyulması üçün bir şəxs aşağıdakı simptomlardan ən azı 5-ni göstərməlidir :
-Böyüklük (nailiyyətlərini və qabiliyyətlərini şişirtmək; daha üstün, nailiyyətləri ilə qeyri-mütənasib görünməyi gözləmək)
-Qeyri-məhdud uğur, güc, zəka, gözəllik və ya ən yüksək sevgi xəyal etmək
-Hüquq hissi (məsələn, birinin əlverişli rəftar alacağına və ya istədiyini edəcəyinə dair gözləntilər)
-Başqalarından öz xeyrinə istifadə etmək (öz məqsədlərinə çatmaq üçün başqalarından istifadə etmək)
-Empatiya qura bilməmək, başqalarının hisslərini və ehtiyaclarını anlamaqda istəksizlik və ya çətinlik
-Tez-tez başqalarını qısqanır və ya başqalarının özünü qısqandığına inanmaq 
-Başqalarına qarşı hörmətsiz davranmaq və ya təkəbbürlü davranış və ya rəftar nümayiş etdirmək
-Başqalarını istismar etmək
-Başqalarına paxıllıq etmək
-Birinin xüsusi və unikal olduğuna və yalnız digər xüsusi və ya üstün insanlar (və ya qurumlar) tərəfindən başa düşülə biləcəyinə və yalnız onlarla əlaqələr qurmalı olduğuna inam
-Heyran olmaq və ya pərəstiş etmək arzusu
 Eyni zamanda, tədqiqatlar göstərmişdir ki, narsisistlik şəxsiyyət pozuntusu olan şəxslər sərt, yüksək standartlara və özünə mərkəzli bir münasibətə sahib olduqları üçün bəzən başqalarına qarşı aşağılayıcı, davamlı və ya etibarsız münasibət göstərə bilərlər. Həmçinin bildirilib ki, üzr istəmək və tənqidi qəbul etmək onlar üçün çətin ola bilər. Buna görə də, onların şəxsiyyətlərarası məsələlərdə (romantik, işgüzar və dostluq münasibətləri) problem yaşamaları ehtimalı yüksəkdir. Yeniyetməlik dövründə narsisistik xüsusiyyətlərin olması, bir insanın yetkinlik dövründə narsisistlik şəxsiyyət pozuntusuna sahib olacağı anlamına gəlmir.
Tədqiqatlar göstərir ki, antisosial şəxsiyyət pozuntusu , paranoid şəxsiyyət pozuntusu və maddə istifadəsi pozuntuları daha tez-tez möhtəşəm narsisizmlə üst-üstə düşür, depressiya , narahatlıq və özünə zərər vermə isə həssas narsisizmlə birlikdə baş verir. Ancaq narsisistlik şəxsiyyət pozuntusu olan bütün insanların başqa bir psixi pozuntuya sahib olması vacib deyil. Tədqiqatlar, narsisistlik şəxsiyyət pozuntusunun yüz adamda 1 ilə 5 arasında olduğunu təxmin edir. Narsisistlik şəxsiyyət pozuntusu kişilər və gənclər arasında daha çox rast gəlinir. Bəzi araşdırmalar göstərir ki, narsisistlik xüsusiyyətlər uşaqların özünü hiss etməsinin inkişaf etdiyi 8 yaşından sonra ortaya çıxmağa başlayır. Bununla belə, bu şəxslərdə xarakter hələ də formalaşa bilər və yeniyetməlik dövründə narsisizm əlamətlərinin göstərilməsi DSM-5-ə görə mütləq şəxsiyyət pozuntusunun inkişafını göstərmir.
 
   Narsissizmin müxtəlif növləri hansılardır ?
 Narsissizmin iki növü var: möhtəşəm (açıq) və həssas (gizli). Möhtəşəm narsisizm ekstraversiya, özünə inam, diqqət axtarışı və aqressivliklə özünü göstərir. Həssas narsisizm, introversiya, yüksək həssaslıq, mənfi emosiyalar, daimi tanınma və arxayınlıq ehtiyacı ilə xarakterizə olunur. Narsisistlik şəxsiyyət pozuntusunun bütün formalarının birləşdirici mövzusu özünü inkişaf etdirmə, insanın düşüncə və hərəkətlərinin onları başqalarından fərqləndirdiyinə inamdır.

  Narsisistlik şəxsiyyət pozuntusunun müalicəsi: 
 Narsisistlik şəxsiyyət pozuntusunu müalicə etmək çətin ola bilər, çünki bu vəziyyətdə olan insanlar tənqidlərə cavab olaraq özünü doğrultmaq və həddindən artıq müdafiə qabiliyyəti nümayiş etdirirlər, bu da onların problemləri və zəiflikləri qəbul etməyi çətinləşdirir. Dəyişiklik çətin olsa da, mümkünsüz deyil. Müalicənin açarı narsisistlik şəxsiyyət pozuntusu olan xəstələrlə işləmək üçün təlim keçmiş bir terapevt tapmaqdır.Terapiya narsisistlik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlara özləri və başqaları ilə daha mərhəmətli münasibət qurmağı öyrənməyə kömək edə bilər.