Ailə psixoterapiyası
Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.
Gecə terroru (yuxu terroru, parasomniya pozuntusu) insanın yuxunun dərin mərhələsində olarkən qəfil qorxu, təşviş və panika ilə oyanmasına səbəb olan bir yuxu pozuntusudur. Bu zaman insan qışqıra, yatağında otura və ya hətta qalxıb hərəkət edə bilər, lakin adətən şüuru bağlı olur və səhər hadisəni xatırlamaz.
Bu hal xüsusilə uşaqlarda rast gəlinir, lakin böyüklərdə də baş verə bilər. Uşaqların təxminən 3-6%-də, böyüklərin isə 1-2%-də müşahidə olunur.
Gecə terrorunun əlamətləri
- Gecə terroru keçirən insanlarda aşağıdakı əlamətlər müşahidə oluna bilər:
- Qəfil qorxu ilə qışqırmaq və ya çığırmaq
- Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, tər basma, sürətli nəfəsalma
- Gözlərin açıq olması, lakin şüursuz vəziyyətdə qalmaq
- Danışmağa və ya ətrafdakılara reaksiya verməmək
- Yataqda oturmaq, ayağa qalxmaq, qaçmaq kimi hərəkətlər etmək
- İnsanı sakitləşdirməyin çətin olması
- Səhər oyandıqda hadisəni xatırlamamaq
Gecə terroru adətən yuxunun ilk 1-3 saatı ərzində (yuxunun NREM mərhələsində) baş verir.
Gecə terrorunun səbəbləri
Gecə terrorunun dəqiq səbəbi bilinməsə də, beynin yuxu dövrünü tam tənzimləyə bilməməsi və bəzi xarici amillərin təsiri ilə ortaya çıxdığı düşünülür.
🔹 Yuxu rejiminin pozulması (yetərsiz və ya nizamsız yuxu)
🔹 Həddindən artıq yorğunluq və ya stress
🔹 Genetik meyillilik (ailəsində yuxu pozuntusu olanlarda daha çox müşahidə olunur)
🔹 Qızdırmalı xəstəliklər (xüsusilə uşaqlarda)
🔹 Yuxu apnesi və digər yuxu pozuntuları
🔹 Emosional travmalar və ya narahatlıq pozuntuları
🔹 Spirtli içkilərin və bəzi dərmanların təsiri
Uşaqlarda gecə terroru adətən beynin yuxu dövrünü tam idarə edə bilməməsi səbəbindən meydana gəlir və yaş artdıqca azalır. Lakin böyüklərdə müşahidə olunursa, daha ciddi bir yuxu problemi ola bilər.
Gecə terroru ilə Kabus (Qorxulu Yuxu) arasındakı fərq
Xüsusiyyətlər Gecə Terroru Kabus (Qorxulu Yuxu)
Nə zaman baş verir? Yuxunun ilk 1-3 saatı ərzində (NREM mərhələsi) Yuxunun ikinci yarısında (REM mərhələsi)
Necə başlayır? Qəfil qorxu və çığırma ilə oyanma Qorxulu yuxu görmə və yavaş-yavaş oyanma
İnsan şüurludurmu? Şüursuzdur, adətən ətrafdakılara reaksiya vermir Şüurludur, qorxulu yuxunu danışa bilər
Səhər xatırlanırmı? Adətən xatırlanmır Əksər hallarda xatırlanır
Fiziki əlamətlər Ürək döyüntüsü, tər basma, panika Yüngül qorxu və tər basma ola bilər
Gecə terroru zamanı insan adətən tam oyanmır və səhər yuxudan durduqda heç nəyi xatırlamır. Halbuki qorxulu yuxular zamanı insan yuxusunu tam xatırlaya bilər və yenidən yatmaqda çətinlik çəkməz.
Gecə terroru kimlərdə daha çox görülür?
-2-12 yaş arası uşaqlarda (xüsusilə 4-8 yaş arasında yayğındır)
-Genetik meyilliliyi olan insanlarda
-Stress və narahatlıq yaşayan insanlarda
-Yuxu rejimi pozulan və ya həddindən artıq yorğun olan insanlarda
-Yuxu apnesi və ya narahat ayaq sindromu kimi yuxu pozuntuları olan insanlarda
-Psixoloji travma və ya ruhi pozuntu keçirən insanlarda
Gecə terroru necə müalicə olunur? (Müalicə və Profilaktika)
Gecə terroru uşaqlarda adətən yaş artdıqca öz-özünə keçir və xüsusi müalicə tələb etmir. Lakin tez-tez təkrarlanırsa və ya böyüklərdə rast gəlinirsə, bəzi tədbirlər görülə bilər:
✔ Düzgün və yetərli yuxu rejimi yaratmaq (Uşaqlar üçün 9-11 saat, böyüklər üçün 7-9 saat)
✔ Yatmazdan əvvəl sakitləşdirici fəaliyyətlər görmək (kitab oxumaq, isti duş almaq və s.)
✔ Həddindən artıq yorğunluqdan çəkinmək
✔ Stressi idarə etmək və rahatlama texnikaları tətbiq etmək (meditasiya, nəfəs məşqləri)
✔ Yuxu mühitini sakit və rahat etmək
✔ Spirtli içki və kofeindən çəkinmək (böyüklər üçün)
✔ Yuxu apnesi və digər yuxu pozuntularını müalicə etdirmək
Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.
Art-terapiya və ya təsviri sənət terapiyası musiqi, rəsm, hərəkət-rəqs, ədəbiyyat kimi sənət növləriylə həyata keçirilən terapiya növüdür.
Müxtəlif həyat vəziyyətləri, personajlar, əşyalar və heyvanlar olan şəkillərdir
Psixologiyanın çoxsaylı sahələrindən biri olub ən çox öyrənilən ixtisas sahəsidir. Psixologiyanın bu qolu, prenatal dövürdən yetkinlik yaşına qədər olan müddətdə zehnin inkişafı və davranışları öyrənir.
Düşüncələri, inancları və davranışları bir-birinə bağlamağa yönəlmiş psixoloji müalicə formasıdır.
Direktor
Uşaq ve yeniyetmələr üzrə psixoloq