Mövsümi Depressiya

   Mövsümi depressiya, həmçinin mövsümi affektiv pozuntu adlanır, depressiyanın bir növüdür. Bu, fəsillərin dəyişməsi ilə tetiklenir və ən çox payızın sonlarında başlayır. Simptomlara kədər hissi, enerji çatışmazlığı, adi fəaliyyətlərə marağın itməsi, həddindən artıq yuxu və çəki artımı daxildir. Mövsümi affektiv pozuntu adətən payız başlayanda fəsillərin dəyişməsi nəticəsində yaranan depressiya növüdür. Bu mövsümi depressiya yazın günəşli günlərində bitmədən gec payızda və ya qışın əvvəlində daha da pisləşir.Bəzi insanlar "yay depressiyası" adlanan nadir mövsümi depressiya formasını alırlar. Yazın sonunda və ya yazın əvvəlində başlayır və payızda bitir. Qışda rast gəlinən mövsümi affektiv pozğunluqdan daha az yayqındır.
  Amerika Psixiatriya Assosiasiyası rəsmi olaraq mövsümi affektiv pozuntuları  mövsümi nümunələri olan əsas depressiv pozuntu kimi təsnif edir. Beləliklə, mövsümi affektiv pozğunluğunuz varsa, əhval dəyişikliyi və depressiya əlamətləri ilə qarşılaşa bilərsiniz, o cümlədən:
 - Kədər, günün çox hissəsini, demək olar ki, hər gün depressiya hissi.
 - Təşviş
 - Karbohidrat istəkləri və çəki artımı.
 - Həddindən artıq yorğunluq və enerji çatışmazlığı.
 - Ümidsizlik və ya dəyərsizlik hissləri.
 - Konsentrasiya problemi.
 - Qıcıqlanma və ya həyəcanlanma hissi.
 -  Ağırlıq hiss edən əzalar (qollar və ayaqlar).
- Sosial fəaliyyətlərdən uzaqlaşma da daxil olmaqla, adətən zövq verən fəaliyyətlərə marağın itirilməsi.
 - Yuxu problemləri (adətən həddindən artıq yuxu).
  - Ölüm və ya intihar düşüncələri.
Yay mövsümi depressiya olan insanlar yaşaya bilər:
 - Həyəcan və narahatlıq.
 - Narahatlıq.
 - İştahın azalması və kilo itkisi.
- Zorakı davranış epizodları.
 - Yuxu pozuntusu (yuxusuzluq).
  Tədqiqatçılar mövsümi depressiyaya nəyin səbəb olduğunu dəqiq bilmirlər. Günəş işığının olmaması, onu əldə etməyə meylli olsanız, vəziyyətə səbəb ola bilər. Nəzəriyyələr təklif edir:
 - Bioloji saat dəyişikliyi: Günəş işığı az olduqda, bioloji saatınız dəyişir. Bu daxili saat əhvalınızı, yuxunu və hormonlarınızı tənzimləyir . O dəyişdikdə, siz vərdiş etdiyiniz gündəlik cədvəldən kənardasınız və gün işığının uzunluğundakı dəyişikliklərə uyğunlaşa bilmirsiniz.
 - Beyin kimyəvi balanssızlığı: Nörotransmitterlər adlanan beyin kimyəvi maddələri sinirlər arasında əlaqə göndərir. Bu kimyəvi maddələrə xoşbəxtlik hisslərinə kömək edən serotonin daxildir. Əgər mövxümi depressiya  riskiniz varsa, onsuz da daha az serotonin aktivliyiniz ola bilər. Günəş işığı serotonini tənzimləməyə kömək etdiyi üçün qışda günəş işığının olmaması vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər. Serotonin səviyyəsi daha da aşağı düşə bilər ki, bu da depressiyaya səbəb olur.
 - D vitamini çatışmazlığı: Serotonin səviyyəniz də D vitamini ilə yüksəlir. Günəş işığı D vitamini istehsalına kömək etdiyi üçün qışda daha az günəş D vitamini çatışmazlığına səbəb ola bilər . Bu dəyişiklik serotonin səviyyənizə və əhvalınıza təsir edə bilər.
 - Melatonin gücləndirilməsi: Melatonin yuxu tərzinizə və əhvalınıza təsir edən bir kimyəvi maddədir. Günəş işığının olmaması bəzi insanlarda melatoninin həddindən artıq istehsalını stimullaşdıra bilər. Qışda özünüzü ləng və yuxulu hiss edə bilərsiniz.
 - Mənfi düşüncələr: Mövsümi depressiya olan insanlar tez-tez stress, narahatlıq və qışla bağlı mənfi düşüncələrə malikdirlər. Tədqiqatçılar bu mənfi düşüncələrin mövsümi depressiyanın səbəbi və ya təsiri olduğuna əmin deyillər.
Əhval pozuntusunun səbəblərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
 - Bioloji amillər
 - Psixoloji amillər
 - Ətraf mühit amilləri
 Bioloji amillər
Bioloji amillər,şəxsiyyət pozuntuları əhval pozuntularının inkişafında mühüm rol oynayır. Ailədə əhval-ruhiyyə pozuntusu olan insanlar bu pozğunluqların inkişaf riski daha yüksəkdir. Serotonin, dopamin və norepinefrin kimi beyindəki nörotransmitterlərin balanssızlığı da əhval pozuntusuna səbəb ola bilər. Bundan əlavə, beyin strukturunda anormallıqlar və ya müəyyən beyin bölgələrinin zədələnməsi əhval-ruhiyyənin tənzimlənməsinə mənfi təsir göstərə bilər. Hormonal balanssızlıqlar, xüsusən də tiroid hormonlarının balanssızlığı əhval pozğunluğuna səbəb ola bilər.
 Psixoloji amillər
Uşaqlıq travması, xüsusən də həyatın erkən dövründə yaşanan sui-istifadə, laqeydlik və ya travmatik hadisələr əhval pozğunluqlarının inkişaf riskini artıra bilər. Güclü və ya uzun müddətli stress bu pozuntular üçün tetikleyici ola bilər. Müəyyən şəxsiyyət xüsusiyyətləri, xüsusilə mükəmməllik, aşağı özünə hörmət və ya asılılıq meylləri əhval pozuntullarına qarşı həssaslığı artırır. Bundan əlavə, özünü tənqid və mənfi düşüncə tərzi depressiya kimi əhval pozuntularının inkişafına kömək edə bilər.
 Ətraf Mühit Faktorları
Əhəmiyyətli həyat hadisələri əhval pozuntularının inkişafına kömək edə bilər. Sevilən birinin itirilməsi, işin itirilməsi, boşanma və ya ciddi xəstəlik kimi hadisələr insanın emosional sabitliyini poza bilər. Sosial təcrid - tənhalıq və sosial dəstəyin olmaması - əhval pozuntusu riskini artıran digər mühüm amildir. Bundan əlavə, spirt və ya narkotik istifadəsi bu pozuntuların inkişafına kömək edə bilər və ya mövcud olanları şiddətləndirə bilər. Əhval pozuntuları müxtəlif yollarla və müxtəlif şiddət dərəcələrində özünü göstərə bilər. 

 

Xidmətlər

Xidmətlərimizdən faydalanın

Ailə psixoterapiyası

Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.

ART terapiya

Art-terapiya və ya təsviri sənət terapiyası musiqi, rəsm, hərəkət-rəqs, ədəbiyyat kimi sənət növləriylə həyata keçirilən terapiya növüdür.

MAK (Metaforik Assosiativ Kartlar)

Müxtəlif həyat vəziyyətləri, personajlar, əşyalar və heyvanlar olan şəkillərdir

Uşaq Psixologiyası

Psixologiyanın çoxsaylı sahələrindən biri olub ən çox öyrənilən ixtisas sahəsidir. Psixologiyanın bu qolu, prenatal dövürdən yetkinlik yaşına qədər olan müddətdə zehnin inkişafı və davranışları öyrənir.

Koqnitiv Bihevioral Terapiya (CBT)

Düşüncələri, inancları və davranışları bir-birinə bağlamağa yönəlmiş psixoloji müalicə formasıdır.

Komandamız

Profesional psixoloqlarımızla tanış olun

Direktor

Mədinə Yolçiyeva

Uşaq ve yeniyetmələr üzrə psixoloq

Şahnaz Sultanlı

Zəng edin

(+99450) 227 04 40

Email

info@epm.az

Ünvan

Nizami küçəsi 48 (Central Baku restoranı ilə üzbəüz)