Ruminasiya, mənfi təcrübələrin səbəbləri və nəticələri haqqında dəfələrlə düşünməyi və ya üzərində dayanmağı ehtiva edən bir vəziyyətdir. Ruminasiya həm də narahatlıq və ya depressiya kimi psixi sağlamlıq problemlərinin yaranması üçün risk faktorudur. Stress, gərgin həyat tərzi və travmatik hadisələr ruminasiyaya səbəb olan əsas amillərdəndir. Bu amillər insanın daha çox neqativ düşüncələrə sahib olmasına və obsesif vəziyyətə düşməsinə səbəb olur. Nəticədə yaranan obsessiv əhval narahatlıq, depressiya və bəzi psixoloji pozuntulara səbəb olur. Bu obsessiv düşüncələri olan insanlar bir məsələnin səbəbləri və nəticələri haqqında çox düşünürlər. Konsentrasiya problemləri, zövq verən fəaliyyətlərə marağın itməsi və tükənmə hissi ruminasiyanın ümumi əlamətləridir. Obsessiv mənfi düşüncələri olan insanların diqqətini bu düşüncələrdən yayındırmaq üçün istifadə edilən müalicə üsulları arasında diqqəti yayındırma üsulları, meditasiya və müxtəlif müalicə üsulları var. Ruminasiya irəliləyirsə və bir insanın həyatına dərindən təsir edərsə, həkim nəzarəti altında dərman müalicəsi lazım ola bilər.Ruminasiya, insanın zehni və emosional sağlamlığını ciddi şəkildə təsir edən psixoloji bir hadisədir. Bu, fərdin keçmiş hadisələr, xətalar və ya problemlər haqqında təkrar-təkrar, məhsulsuz düşünməsi kimi təsvir edilir. Ruminasiya adətən mənfi düşüncələrlə əlaqələndirilir və depressiya, ümumi narahatlıq pozuntusu (GAD) kimi psixi pozuntuların inkişaf riskini artıra bilir.
 Ruminasiyanın səbəbləri
Ruminasiyaya səbəb olan amillər aşağıdakılardır:
 - Güclü stress altında yaşamaq
 - Gərgin həyat tərzi
 - Travmatik təcrübələr
 - Bəzi sağlamlıq problemləri
 - Ailə problemləri
1. *Mükəmməlliyyətçilik və Özünütənqid*: Həddindən artıq özünütənqid və mükəmməl həyat tələbi olan şəxslər daha çox ruminasiyaya meyllidir.  
2. *Stress və Travma*: Kəskin stresli vəziyyətlər və ya travmatik təcrübələr keçmişi təhlil etməyə sövq edir.  
3. *Bioloji Faktorlar*: Beynin prefrontal korteks və limbik sistem kimi hissələrindəki fəaliyyət dəyişiklikləri ruminasiya ilə əlaqələndirilir.  
4. *Sosial İzolyasiya*: Dəstək sistemi zəif olan insanlar düşüncələrini "dəf etmək" üçün çıxış yolu tapmır.  
 *Təsirləri: Zehnin Qapalı Dövrü*  
- *Depressiya Riskinin Artması*: Yale Universitetinin 2020-ci il araşdırmasına görə, ruminasiya depressiya simptomlarını 3 dəfə artıra bilər.  
- *Anksiyetənin Güclənməsi*: "Nə olacaq?" sualları narahatlığı qıcıqlandırır.  
- *Fiziki Sağlamlığın Zəifləməsi*: Yuxu pozğunluqları, immun sisteminin zəifləməsi və həzm problemləri yarana bilər.  
- *Qərar Qəbulunun Çətinləşməsi*: Düşüncələr arasında ilişən fərd hərəkətə keçmək çətinliyi çəkir.  
 *Sağlam Refleksiyadan Fərqi*  
Ruminasiya ilə konstruktiv təfəkkür (məsələn, problemi həll etmək üçün təhlil) arasındakı əsas fərq *nəticəyə yönəlmə*dir. Ruminasiyada fərd düşüncələrdə ilişib qalır, refleksiyada isə həll yolları axtarır. Bir mövzu haqqında çox düşünmək, çox sual vermək, həddindən artıq analiz etmək, diqqəti cəmləməkdə çətinlik çəkmək, həyata maraq və motivasiyanın azalması, yorğunluq hissi və iştahsızlıq gövşəyilik əlamətləridir. Bu əlamətlər insanın həyatına dərindən təsir edir və insanı obsesif bir insana çevirir. Ruminasiya əlamətləri də aşağıdakı kimi təsnif edilə bilər:
- Bir mövzu haqqında çox düşünmək, çox sual vermək, həddindən artıq təhlil etmək
- Çox düşünmək səbəbiylə pessimist və obsessiv əhval-ruhiyyə
- Fokuslanma problemləri
- Həyata maraq və motivasiyanın azalması
-Yorğunluq hissi
- Anoreksiya
Ruminativ düşünən insanlar heç bir dəyişiklik etmədən eyni məlumatı təkrar-təkrar nəzərdən keçirir, onu dərindən araşdırır və mənfi düşüncələrə qapılarlar. Ruminasiya uzun müddət davam edən və insanın çıxa bilməyəcəyi bir vəziyyətə çevrildiyi zaman bəzi problemlərə, xüsusilə depressiya və narahatlıqlara səbəb ola bilər. Ruminasiyanın insanda yaratdığı və tətik etdiyi mənfi hallar aşağıdakılardır:
 - Depressiya
 - Narahatlıq
 - Yemək pozuntuları
 - OKP
 - Travma sonrası stress pozuntusu
Yarana biləcək bütün bu mümkün təsirlər, insanın üzərində dayandığı mənfi düşüncələrdən qaynaqlanır. Bu mənfi düşüncələri zehnindən çıxarmaq və mənəvi cəhətdən sağlam bir şəkildə həyata davam etmək üçün bəzi üsullar tətbiq edilə bilər.
  Ruminasiya necə müalicə olunur?
Ruminasiyaya səbəb olan mənfi və obsesif düşüncələrdən xilas olmaq üçün diqqəti yayındırma üsulları, meditasiya, düşüncələri daha planlı şəkildə işləyib hərəkətə keçmək, idman etmək, təbiətdə vaxt keçirmək kimi üsullar təsirli ola bilər.
1. *Mindfulness (Diqqətlilik) Texnikaları*: Nəfəs məşqləri və meditasiya "indi və burada"ya diqqəti yönləndirir.  
2. *Məqsədyönlü Fəaliyyət*: Düşüncələri hərəkətə çevirmək (məsələn, gündəlik tapşırıqların siyahısı).  
3. *Kognitiv-Davranış Terapiyası (KDT)*: Mənfi düşüncə sxemlərini dəyişdirməyə kömək edir.  
4. *Sosial Dəstək*: Dostlar və ya psixoloqla söhbət düşüncələri strukturlaşdırır.  
5. *Fiziki Fəaliyyət*: İdman stres hormonlarını azaldır və serotonin səviyyəsini yüksəldir.  
 Nə zaman professional kömək lazımdır?
Əgər ruminasiya gündəlik həyatı idarə etməyə, iş və ya münasibətlərə mənfi təsir edirsə, psixoloq və ya psixiatrla əlaqə qurmaq vacibdir. Terapiya və ya dərman müalicəsi (antidepressantlar) tövsiyə edilə bilər. Ruminasiya zehni sağlamlıq üçün "gizli düşmən" ola bilər, lakin onunla mübarizə üsulları mövcuddur. Əsas məqsəd düşüncələri dayandırmaq deyil, onları idarə etməkdir. Sağlam refleksiya və peşəkar dəstək ilə bu dövr pozula bilər.