Oreal effekti (Halo effekti) nədir?
Halo effekti, insanların bir şəxsin və ya obyektin müəyyən xüsusiyyətlərini qiymətləndirərkən, həmin şəxsin və ya obyektin digər xüsusiyyətlərini də təsir altında saxlama meylinə verilən adıdır. Bu, insanın ümumi təəssüratlarının daha spesifik qiymətləndirmələrini necə yönləndirə biləcəyini göstərən psixoloji bir fenomendir. Halo effekti, əsasən, insanların bir şəxs və ya obyekt haqqında ilk təəssüratlarının, həmin obyektin digər xüsusiyyətlərinə dair qiymətləndirmələrini necə formalaşdırdığını izah edir. Məsələn, bir insan çox cazibədar və ya mehriban bir şəkildə təqdim olunarsa, onun digər xüsusiyyətləri, məsələn, peşəkarlığı və ya intellekti, daima müsbət qiymətləndirilə bilər. Bu, müsbət halo effekti adlanır. Tərsinə olaraq, bir insanın pis bir təəssürat yaratması da onun digər xüsusiyyətlərinin mənfi qiymətləndirilməsinə səbəb ola bilər ki, buna da mənfi halo effekti deyilir.Halo effekti, xüsusilə insanların qərar qəbul etmə proseslərinə böyük təsir göstərir. Məsələn, iş müsahibəsində bir namizədin xarici görünüşü və ya enerjisi çox yaxşı təəssürat yaradırsa, müsahibəçinin bu şəxsin bacarıqları və peşəkar keyfiyyətlərini də yüksək qiymətləndirməsi ehtimalı artır. Bu, şəxsin təcrübəsiz və ya qeyri-adi olduğunu bilmədiyi halda, onun bütün digər xüsusiyyətlərini müsbət qiymətləndirməyə səbəb ola bilər.

  Halo Effektinin İstifadəsi
Halo effekti reklam və marketinq dünyasında da geniş istifadə olunur. Məsələn, məşhur bir şəxsiyyətin bir məhsulu reklam etməsi, həmin məhsulun keyfiyyətini və ya dəyərini daha yüksək qiymətləndirilməsinə gətirib çıxara bilər. Həmçinin, hər hansı bir brendin təqdimatında istifadə edilən "prestijli" və ya "məşhur" simvollar, bu məhsulun digər xüsusiyyətlərinin daha müsbət qəbul edilməsinə təsir göstərir. Halo effekti yalnız peşəkar həyatda deyil, şəxsi münasibətlərdə də özünü göstərir. Birinin pis davranışı, onun digər müsbət xüsusiyyətlərini unudulmağa və ya daha az qiymətləndirilməyə səbəb ola bilər. Bəzən insanlar birinin müəyyən sahədəki uğurlarına əsaslanaraq, onun şəxsi həyatı ilə bağlı da müsbət düşünə bilərlər. Bu, müxtəlif münasibətlərdə daha az obyektiv qiymətləndirməyə gətirib çıxara bilər. Halo effekti insanın daha obyektiv qərarlar qəbul etməsini çətinləşdirir. İnsanlar, ümumiyyətlə, bir şəxs və ya obyekt haqqında artıq qərar verdikdən sonra, həmin şəxsin digər xüsusiyyətlərinə dair qiymətləndirmələrini də bu ilkin təsirə əsaslanaraq formalaşdırır. Bu isə bəzən ədalətsiz və düzgün olmayan nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Halo effekti psixologiyada insanların qərar qəbul etmə və qiymətləndirmə proseslərində geniş yayılmış bir fenomen olaraq qalır. İnsanlar, ilkin təəssüratlarına və ümumi qavrayışlarına əsaslanaraq, ətrafdakıların digər xüsusiyyətlərini qiymətləndirirlər. Bu fenomen həm müsbət, həm də mənfi təsirlər yarada bilər, amma bu prosesin şüurlu və obyektiv olmasına diqqət yetirilməsi vacibdir.