Empatiya və sosial münasibətlərdə rolu

  Empatiya yunan dilindən "empatheia" — "hiss etmək" sözündən götürülmüşdür. Empatiya insanın digər insanların hiss etdiklərini başa düşməsi, ona öz nöqteyi-nəzərindən baxması, situasiyanı daxili qəbul etməsi və özünü həmin insanın yerinə qoymasıdır. Bu, özünüzü başqasının yerinə qoymaq və onun hiss etdiklərini hiss etmək deməkdir. Bu vəziyyətdə insan eyni təcrübəni yaşadığı kimi hiss edir. Empatiyanın formalaşması uşaqlıq dövründə başlayır və valideynlər, sosial mühit və emosional təcrübələrlə inkişaf edir. Neyropsixoloji baxımdan isə güman edilir ki, empatiya güzgü neyronları ilə əlaqədardır — bu neyronlar başqasının hisslərini "imitasiya" edərək onları hiss etməyə imkan verir. Üç növ empatiya var. Bunları aşağıdakı kimi izah etmək olar:
 Emosional empatiya: Emosional empatiya başqalarının duyğularını başa düşmək və onlara cavab vermək qabiliyyətinə malik insanlarda görülür. Bu cür emosional empatiya insanın qarşıdakı insan üçün narahat olmasına səbəb olur.
 Somatik empatiya: Başqa bir insanın yaşadığı bir hadisəyə fiziki reaksiya verdiyimiz bir empatiya növü. İnsanlar bəzən başqasının yaşadığı duyğuları fiziki olaraq hiss edirlər. Bir insanın xəcalət çəkdiyini görəndə qızarır və ya ürəyi bulanır.
 Koqnitiv empatiya: Başqa bir insanın zehni olaraq nə hiss etdiyini və cavab olaraq nə düşünə biləcəyini başa düşmək və hiss etmək.
   Empatiyanın əlamətləri hansılardır?
 Başqalarının yaşadığı duyğulara birbaşa biganə olmaq empatiya yaşamamaq deməkdir. Empatiya əlamətləri insan bu hisslərə reaksiya verdikdə və onları daxili qəbul etdikdə meydana çıxır. Empatik insanlar belə əlamətlər göstərirlər:
 - Başqalarının dediklərini həqiqətən dinləyir
 - Başqalarının necə hiss etdiyini başa düşür
 - Daxililəşdirməni təmin edir
 - Tez-tez başqalarının hiss etdiklərini düşünür
  Empatiya və sosial münasibətlər
Empatiya, insan münasibətlərinin keyfiyyətini müəyyən edən əsas psixoloji bacarıqlardan biridir. O, fərdlər arasında anlaşmanı dərinləşdirir, konfliktlərin qarşısını alır və cəmiyyətin rifahına xidmət edir. Empatiyanın həm fərdi, həm də sosial inkişafda mühüm rolu olduğuna görə, bu qabiliyyətin öyrədilməsi və təbliği xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Empatiya insanlar arasında anlaşmanı, qarşılıqlı hörməti və yaxınlığı artırır. O, konfliktlərin həllində və münasibətlərin dərinləşməsində mühüm rol oynayır. Empatiya aşağıdakı sosial münasibət növlərində əhəmiyyətlidir:
Ailə münasibətləri: Valideyn-uşaq və ər-arvad arasında empatiya qarşılıqlı dəstəyə və anlayışa əsaslanır.
Dostluq: Dostlar bir-birinin hisslərini anladıqda münasibətlər daha sabit və etibarlı olur.
İş mühiti: Empatiya liderlik bacarıqlarının gücləndirilməsində və komanda ruhunun formalaşmasında mühüm rol oynayır. Empatiyanın olduğu münasibətlərdə daha çox əməkdaşlıq, anlaşma və emosional yaxınlıq müşahidə olunur.
 - Tez-tez faciəvi hadisələrin baş verdiyini hiss edə bilər
 -  Başqalarının əzablarını anladığı üçün onlara kömək etməyə çalışır.
 -  Başqalarının qayğısına qalır
  Empatiyanın zəif olması və ya olmaması müxtəlif sosial və psixoloji problemlərə gətirib çıxara bilər. Məsələn:
Antisosial davranışlar: Empatiya çatışmazlığı ilə əlaqəli olan şəxsiyyət pozuntularında başqalarının hisslərinə qarşı laqeyd münasibət müşahidə olunur.
Ailə içi zorakılıq: Empatiyanın olmaması ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı aqressiv davranmasına səbəb ola bilər.
Kibertəhlükə: Sosial mediada empatiya əskikliyi insanlar arasında təhqir, alçaltma və zorakılıq hallarını artırır. Bu baxımdan empatiyanın inkişaf etdirilməsi yalnız fərdi deyil, cəmiyyətin rifahı üçün də zəruridir.
 Empatiya necə qurulmalı?
 Empati qurmaq bir çox insan üçün çətin bir iş olduğu bilinir. Empatiya öyrənilə və gücləndirilə bilən bir vəziyyətdir. Empatiya bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün aşağıdakı üsullardan istifadə edə bilərsiniz:
  - İnsanların sözünü kəsmədən onları dinləməyə diqqət edin.
  - İnsanları onlarla razılaşmasanız belə başa düşməyə çalışın.
  - İnsanlara onlar və həyatları haqqında daha çox öyrənmək üçün suallar verin
  - Özünüzü başqasının yerində təsəvvür edin
  - Bədən dilinə və digər şifahi olmayan ünsiyyətə diqqət yetirin
 -  Ön mühakimələri və onların başqalarına necə təsir etdiyini düşünün
 - Fərqlərinizə diqqət yetirmək əvəzinə, başqalarına bənzədiyiniz yolları axtarın.
  - Hissləriniz barədə açıq olun
  - Yeni təcrübələrlə məşğul olun
  - Sosial dəyişikliyi hiss edə biləcəyiniz təşkilatlara qoşulun 

Xidmətlər

Xidmətlərimizdən faydalanın

Ailə psixoterapiyası

Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.

ART terapiya

Art-terapiya və ya təsviri sənət terapiyası musiqi, rəsm, hərəkət-rəqs, ədəbiyyat kimi sənət növləriylə həyata keçirilən terapiya növüdür.

MAK (Metaforik Assosiativ Kartlar)

Müxtəlif həyat vəziyyətləri, personajlar, əşyalar və heyvanlar olan şəkillərdir

Uşaq Psixologiyası

Psixologiyanın çoxsaylı sahələrindən biri olub ən çox öyrənilən ixtisas sahəsidir. Psixologiyanın bu qolu, prenatal dövürdən yetkinlik yaşına qədər olan müddətdə zehnin inkişafı və davranışları öyrənir.

Koqnitiv Bihevioral Terapiya (CBT)

Düşüncələri, inancları və davranışları bir-birinə bağlamağa yönəlmiş psixoloji müalicə formasıdır.

Komandamız

Profesional psixoloqlarımızla tanış olun

Direktor

Mədinə Yolçiyeva

Uşaq ve yeniyetmələr üzrə psixoloq

Şahnaz Sultanlı

Zəng edin

(+99450) 227 04 40

Email

info@epm.az

Ünvan

Nizami küçəsi 48 (Central Baku restoranı ilə üzbəüz)