Ailə psixoterapiyası
Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.
Piajenin Koqnitiv İnkişaf Mərhələləri
0-2 yaş
- Sensorimotor
- Hissiyyat və hərəkətlərlə ətrafı kəşf etmək
- Baxmaq, eşitmək,toxunmaq, danışmaq (bəzi sözləri deməyə çalışmaq), tutmaq
- İnkişaf
- Predmetin daimiliyi
- Yad insan gördükdə təşviş hissi
2-7 yaş
- Koqnitiv İnkişafdan Öncəki Mərhələ
- Sözlərlə və ya təsvirlərlə predmetləri izah etmək və adlandırmaq; intuitiv yox, məntiqi mühakimədən istifadə etmək; cansız predmetlərin insan hisslərinə/emosiyalarına sahib olduğuna inanmaq
- İnkişaf
- Simvolik oyun
- Eqosentrizm
7-11 yaş
- Konkret Koqnitiv İnkişaf Mərhələsi
- Öz düşüncələrini qoruyub-saxlamaq və predmetləri təsnif etmək; sadəcə konkret hadisələr haqda məntiqli düşünmək və oxşarlıqları anlamaq
- İnkişaf
- Konservatizm (qoruyub-saxlamaq)
- Riyazi çevrilmələr
12+ yaş
- Rəsmi İnkişaf Mərhələsi
- Hipotetik hadisələr/situasiyalar haqda mücərrəd mühakimələrin yürüdülməsi, məntiqi ehtimalların düşünülməsi və hipotezlərin sistematik qaydada nəzərdən/sınaqdan keçirilməsi
- İnkişaf
- Mücərrəd məntiq
- Yetkin, əxlaqi mühakimə yürütmək potensialı
Jan Piaje koqnitiv inkişafın təsiredici nəzəriyyəsi ilə məşhurdur. Onun fikrincə, koqnitiv inkişaf ayrı-ayrı mərhələlərdə baş verir və bunların hər biri spesifik koqnitiv qabiliyyətlər və düşüncə tərzi ilə xarakterizə olunur.
Dörd əsas mərhələ bunlardır:
1. Sensorimotor Mərhələ (doğulduqdan 2 yaşa qədər):
İzah: Bu mərhələdə körpələr ətraflarını hissiyyat və motor aktivliyi ilə kəşf edirlər. Onlar predmetin daimiliyini (yəni cisimlər gözdən kənarda olsalar belə yenə var olmağa davam etdiklərini) başa düşürlər.
Nümunə: “Pikabu” körpələrdə predmetin daimiliyini anlamağı inkişaf etdirməyə yönəlik bir oyundur. Tərbiyəçi üzünü örtüb sonra açdıqda körpə öyrənir ki, üz müvəqqəti olaraq gizlədildikdə belə, o hələ də mövcuddur.
2. Koqnitiv İnkişafdan Öncəki Mərhələ (2 yaşdan 7 yaşa qədər):
İzah: Bu mərhələdə uşaqlar simvolik təfəkkür və dili inkişaf etdirirlər, lakin məntiqi mühakimədə çətinlik çəkirlər. Onlar eqosentrikdirlər, yəni hadisələrə başqalarının nöqteyi-nəzərindən yanaşmaqda çətinlik çəkirlər.
Nümunə: Əgər məktəbəqədər uşaqdan yağışın niyə yağdığını soruşsanız, onlar cavab verə bilər: “Çünki səma kədərlidir”. Bu, onların eqosentrizmini və havanı elmi cəhətdən dəyərləndirə bilməmələrini əks etdirir.
3. Konkret Koqnitiv İnkişaf Mərhələsi (7 yaşdan 11 yaşa qədər):
İzah: Uşaqlar konkret, məntiqli düşünmək bacarığına qadir olurlar. Onlar miqdarın dəyişmədiyini (formasının dəyişməsinə baxmayaraq maddənin miqdarının dəyişməz qalması fikri) başa düşə və sadə zehni əməliyyatları yerinə yetirə bilirlər.
Nümunə: Əgər iki fərqli stəkana eyni miqdarda su töksəniz və bu zaman suyun hündürlüyü dəyişsə, bu mərhələdə olan uşaq hər iki stəkanda suyun miqdarının eyni olduğunu başa düşəcək.
4. Rəsmi İnkişaf Mərhələsi (11 yaş və yuxarı):
İzah: Bu mərhələdə olan yeniyetmələr və böyüklər mücərrəd düşünə və hipotetik və deduktiv mühakimələr yürüdə bilirlər. Onlar mürəkkəb məfhumları başa düşə və problemləri sistematik qaydada həll edə bilirlər.
Nümunə: Bu mərhələdə olan yeniyetmə cəbri tənliklər, hipotetik ssenarilər və ya fəlsəfi məfhumları başa düşə və həll edə bilir.
Qeyd etmək vacibdir ki, Piajenin mərhələləri geniş miqyasda tanınsa da, heç də bütün fərdlərin inkişafı eyni templə və ya bir xətt üzrə irəliləmir. Bundan əlavə, mədəni və ətraf mühit faktorları koqnitiv inkişafa təsir göstərə bilər. Piajenin nəzəriyyəsi koqnitiv inkişafı anlamağımız üçün ümumi bir çərçivə yaratsa da, individual fərqlərin tam mürəkkəbliyini əhatə etməyə bilər.
Ailədə və ailə münasibətlərinin optimallaşdırmasında ailənin köməyi ilə pasiyentin müalicəsinə yönəlmiş psixoterapevtik konsultasiyaların və metodların kompleksidir.
Art-terapiya və ya təsviri sənət terapiyası musiqi, rəsm, hərəkət-rəqs, ədəbiyyat kimi sənət növləriylə həyata keçirilən terapiya növüdür.
Müxtəlif həyat vəziyyətləri, personajlar, əşyalar və heyvanlar olan şəkillərdir
Psixologiyanın çoxsaylı sahələrindən biri olub ən çox öyrənilən ixtisas sahəsidir. Psixologiyanın bu qolu, prenatal dövürdən yetkinlik yaşına qədər olan müddətdə zehnin inkişafı və davranışları öyrənir.
Düşüncələri, inancları və davranışları bir-birinə bağlamağa yönəlmiş psixoloji müalicə formasıdır.
Direktor
Uşaq ve yeniyetmələr üzrə psixoloq
Ailə danışmanı
Uşaq və yeniyetmələr üzrə psixoloq