Histrionik şəxsiyyət pozuntusu: Bir insanın həddindən artıq emosional olmağa, diqqət axtarmağa, dramatik hərəkətlərə və münasibətlərdə həddindən artıq qarşılıqlı əlaqəyə meylli olduğu bir şəxsiyyət pozuntusudur. Bu pozuntu adətən gənc yetkinlik dövründə baş verir. Histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar daim ətrafdakıların diqqətini və təsdiqini axtarırlar. Histrionik sözü  teatr tamaşalarında aktyorları təmsil etmək üçün istifadə olunan "histrione" sözündəndir. Histrinoik şəxsiyyət pozuntusu ümumi bir psixoloji xəstəlikdir. Eqoistlik, hadisələri şişirtmək istəyi, hər zaman diqqət mərkəzində olmaq istəyi, insanlarla münasibətlərdə səthilik, emosional qeyri-sabitlik və nizamdan qaçmaq istəyi kimi əlamətlərlə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Histrionik şəxsiyyət pozuntusunda psixoloji tarazlığın pozulması birdən çox faktora görə baş verə bilər. Histrionik şəxsin müdafiə mexanizmi transformasiya və dissosiasiya şəklində baş verir. Birincidə, mövcud psixi pozuntunun təsirləri fiziki olaraq ifadə edilir. Bu təzahürlər bayılma, yerli ağrı və qıcolmalar kimi müşahidə edilə bilər. İkincisi, isteriya ilə birlikdə müxtəlif psixoloji dissosiasiyalar baş verir, psixi sağlamlığı daha da pisləşdirir. Psixoloji dissosiasiyalar  delirium sindromu, narahatlıq pozuntusu və ya şəxsiyyətin pozulması  kimi baş verə bilər. Histrionik şəxsiyyət pozuntusu ümumiyyətlə insanın şüuraltında basdırılmış duyğuların ifadəsi kimi təsvir edilə bilər. İfadə psixi pozuntuların fiziki pozuntulara çevrilməsi və ya fobiyanın inkişafı şəklində baş verə bilər. Valideynlərin uşaq baxımına etinasız münasibəti histrionik şəxsiyyət pozuntusunun yaranmasında əsas amillərdən biri hesab olunur. Digər səbəblər isə digər psixoloji pozuntular, fiziki xəstəliklər, sosial-iqtisadi şərait, sosial və ya mədəni amillər kimi göstərilə bilər.
Histrionik şəxsiyyət pozuntusu fərdin sosial və peşəkar münasibətlərinə mənfi təsir göstərə bilər. Müalicə adətən psixoterapiyaya, xüsusən də koqnitiv davranış  terapiyası və ya psixodinamik terapiyaya diqqət yetirir. Bu müalicələr fərdin emosional tənzimləmə bacarıqlarını təkmilləşdirməyə, əlaqə bacarıqlarını gücləndirməyə və mənfi davranış nümunələrini dəyişdirməyə kömək edə bilər.
  
   Histrionik şəxsiyyət pozuntusu niyə yaranır ?
 Histrionik şəxsiyyət pozuntusunun bir çox əsas səbəbləri var və pozuntu bu səbəblərdən bir neçəsinə eyni vaxtda məruz qaldıqda baş verə bilər. Əsas səbəb ailədir. Şəxsin psixologiyasına birbaşa təsir edən və formalaşdıran ilk element ailədir. Ailə arasında birliyin təmin edilməsi və sevgi bağının qorunub saxlanması psixi sağlamlığın müsbət inkişafı üçün son dərəcə vacibdir. Həddindən artıq təzyiq altında böyüyən, təşviq, sui-istifadə və laqeydliyə məruz qalan, şəxsi travma keçmişi olan və ailə tarixində genetik meyli olan insanlarda daha çox rast gəlinən bir problemdir. Şəxsin sosial-iqtisadi vəziyyəti, şəxsi təcrübələri, cəmiyyətin mədəni quruluşu və sosial qarşılıqlı əlaqələr histrionik şəxsiyyət pozuntusuna səbəb olan amillərdəndir.
Genetik faktorlar: Histrionik şəxsiyyət pozuntusu ailə tarixçələrində oxşar xüsusiyyətlərə malik şəxslərdə daha çox rast gəlinə bilər. Bu pozuntunun inkişafında genetik meyl təsirli ola bilər.
Uşaqlıq təcrübələri: Uşaqlıq dövründəki mənfi təcrübələr, xüsusilə də həddindən artıq tərif və ya həddindən artıq tənqid, histrionik şəxsiyyət pozuntusunun yaranmasına kömək edə bilər. Ailə daxilində emosional çatışmazlıqları və ya həddindən artıq maraqlı davranışları mükafatlandırmaq da təsirli ola bilər.
Şəxsiyyətin inkişafı: Bir insanın şəxsiyyət quruluşu və inkişafı histrionik şəxsiyyət pozuntusunun formalaşmasında rol oynaya bilər. Bu vəziyyətə səbəb olan əsas şəxsiyyət xüsusiyyətlərinə diqqət ehtiyacı, emosional tənzimləmə və təsdiq üçün güclü istək daxil ola bilər.
 Beyin funksiyaları: Histrionik şəxsiyyət pozuntusu ilə bağlı müəyyən beyin bölgələrinin və ya sinir dövrələrinin funksional fərqləri üzərində tədqiqatlar aparılır. Lakin bu mövzuda araşdırmalar hələ tamamlanmayıb.
Mədəni və Sosial faktorlar: Müəyyən mədəni normalar və ya ictimai gözləntilər fərdin davranışına təsir edə bilər. Cəmiyyətin müəyyən xüsusiyyətlərə olan tələbi, histrionik şəxsiyyət pozuntusu əlamətlərini tətikləyə və ya gücləndirə bilər.
   
   Histrionik şəxsiyyət pozuntusunun əlamətləri hansılardır ?
 Histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar ümumiyyətlə ətrafdakılardan yüksək diqqət və razılıq almaq istəyirlər, söhbətlərində drama ön plandadır və güclü fikirlərə sahib olduqlarını iddia etsələr də, duyğuları sürətlə dəyişir. Histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar da görünüşü ilə çox maraqlanırlar.Histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar tez-tez aşağıdakı simptomlarla qarşılaşırlar:
-Diqqət və təsdiq ehtiyacını hiss edirlər.
-Danışıqlarında dram, həddindən artıq emosionallıq və daimi ağlamaq istəyi var.
-Emosiyaları tez dəyişir, manipulyasiya edirlər.
-Öz aktivlərini üstün görürlər və onlara üstünlük verirlər.
-Daim cazibədar göründüklərini düşünürlər.
-Cazibədar davranışlar nümayiş etdirirlər.
-Görünüşü ilə həddindən artıq maraqlanırlar.
-Onlar asanlıqla aldanırlar və ətraf mühitin təsirinə düşürlər.
-Saxta hərəkətlər göstərirlər.
-Münasibətləri saxlamaqda çətinlik çəkirlər.
-Ani həzz duyğusuna sahib olduqları üçün asanlıqla darıxırlar.
-Tələsik qərarlar verirlər.
Bundan əlavə, histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar xəyal qırıqlığına qarşı aşağı dözümlüdürlər və gündəlik işlərdən asanlıqla sıxılırlar. Başladıqları işi adətən sona çatdırmayan bu insanlar daim müxtəlif işlərin axtarışındadırlar. Digər tərəfdən, histrionik şəxsiyyət pozuntusunu sıx və ciddi şəkildə yaşayan insanlar ətrafdakıların diqqətini çəkə bilmədikdə intihara belə cəhd edə bilərlər.
 
   Histrionik şəxsiyyət pozuntulu insan necə davranır ?
 Histrionik şəxsiyyət pozuntusu olan insanlar özlərini həddən artıq emosional və süni aparır, ətrafdakıların daimi diqqət və təsdiqini almağa ehtiyac duyduqları üçün öz fikirlərini və çıxışlarını dramatikləşdirməkdən çəkinmirlər.
 
    Histrionik şəxsiyyət pozuntusu necə müalicə olunur ?
   Histrionik şəxsiyyət pozuntusunun müalicəsi insanın simptomlarına və seçimlərinə görə dəyişə bilər. Müalicə boyu insan terapevtlə sinxron hərəkət etməli və müxtəlif məqsədlər qoyaraq müalicəni dəstəkləməlidir. Müalicə insanın sosial və şəxsi həyatına mənfi təsir göstərən simptomları nəzarət altına almaq və insanlar arası ünsiyyəti gücləndirmək məqsədi daşıyır. Müalicə, insanın göstərdiyi simptomları qəbul edərək və terapevtin dəstəyi ilə bu mənfilikləri aradan qaldırmağı hədəfləyən psixoterapiya üsulları ilə təmin edilə bilər. Psixoterapiyaya  həmçinin idrak-davranış terapiyası, psixoanalitik terapiya və dialektik davranış terapiyası  kimi üsullar daxildir. Terapevt məsləhəti ilə idarə olunan qrup terapiyaları və mütəxəssislər tərəfindən təyin olunan  antidepresan, anksiyolitik və psixotrop dərmanlar simptomları aradan qaldırmağa kömək edən digər üsullardır. Histrionik şəxsiyyət pozuntusunda, sürətlə dəyişən əhval-ruhiyyəni idarə etmək üçün antikonvulsant dərmanlar, depressiya əlamətlərini aradan qaldırmaq üçün antidepresanlar, narahatlıq  əlamətlərini aradan qaldırmaq üçün anksiyolitik dərmanlar və delirium aradan qaldırmaq üçün antipsikotik dərmanlar istifadə edilə bilər.